Öğrenciler İçin: Tez Yazım Kural ve Önergeleri

Tez yazım kuralları, üniversite ve yüksek lisans öğrencilerinin mutlaka öğrenmesi gereken noktalar arasında yer alır. Pek çok lisans ve yüksek lisans programı, mezuniyet için geçerli bir tez yazma şartı sunar. Tez zorunluluğu olan bölümlerde eğitim gören öğrenciler, bitirme tezlerini akademik takvimde belirtilen tarihler arasında yazmakla ve okul yönetimine sunmakla yükümlüdür. Mezuniyet için büyük önem taşıyan tez, sınırları akademik çevreler tarafından belirlenmiş kurallara göre yazılır. Bu kurallarda hata yapılması, tezin üniversite yönetiminden onay almasını engelleyerek mezuniyeti geciktirebilir. Siz de tez yazım kuralları hakkında detaylı bilgi almak istiyorsanız ihtiyacınız olan bilgiler yazının devamında bulabilirsiniz.

Tez Yazım Aşamaları Nelerdir?

Üniversitelerin öncelikli görevi, bilim dünyasına katkıda bulunmaktır. Bu sebeple öğrencilerin yazdığı lisans ve yüksek lisan bitirme tezleri, eğitim aldıkları üniversitenin bilim dünyasına yaptığı katkılar arasında bulunur. Akademik kadrodan onay alan öğrenci tezleri, hem üniversitenin hem de YÖK’ün veri tabanlarına kaydedilir. Bu nedenle farklı bilim insanları tarafından referans olarak alınan ve başka araştırmalara kaynaklık eden tezlerin bilim dünyasında geçerli tez yazım kuralları dahilinde oluşturulması gerekir.

Öğrencilerin doğru ve geçerli bir tez yazabilmeleri için ilk olarak tezin nasıl olması gerektiğini öğrenmelerinde fayda var. Her şeyden önce tez yazım kuralları ve tezin içeriği hakkında detaylı bir araştırma yaptıktan sonra yazım aşamasına geçilmelidir. Bilimsel bir nitelik taşıyan tezlerin, belirli bir konuyu ele alması ve sorgulaması gerekir. Öğrenciler, sorguladığı alanlar hakkında diğer bilimsel kaynakların verilerini kullanmalı, analiz etmeli ve öne sürdüğü soruya olumlu ya da olumsuz bir şekilde yanıt vermelidir.

Bu noktada tez yazım kurallarından biri olan tezin daha önce hiç işlenmemiş bir konuyu ele alması kriteri oldukça önemlidir. Bir diğer ifadeyle her tez tamamen özgün ve benzersiz olmalı, daha önce hiç kimsenin araştırmadığı konuları masaya yatırmalıdır. Bazı fakültelerde daha önce çalışılmamış bir konu bulmak zor olabilir. Bu gibi durumlarda çalışılmış konuların kapsamına giren ancak özel olarak çalışılmamış alt başlıkları inceleyebilirsiniz. Örneğin Sanat Tarihi bölümünde eğitim alıyorsanız ve daha önce “Ekspresyonizmin Avrupa Sanatına Etkisi” şeklinde bir tez yazılmışsa bu akımın Türk sanatı üzerindeki etkilerini inceleyen yeni bir tez hazırlayabilirsiniz.

Akademik tezler, yazarlarının kişisel görüşlerini yansıtan metinler değildir. Bu sebeple tez yazım kuralları arasında nesnellik ve objektiflik de yer alır. Tamamen bilimsel ve nesnel olması gereken tezlerin mümkün olan en çok sayıda kaynaktan beslenmesi gerekir. Tez içeriğinde yer alan cümleler, bu kaynaklarda belirtilen nesnel bilgileri aktarmalı; herhangi bir kaynakta belirtilmemiş bir bilgi içermemelidir. Kullanılan kaynakların da aynı şekilde bilimsel nitelik taşıması gerekir. Tez yazımında üniversiteler ve bilim çevreleri tarafından akademik tez ya da bilimsel makale olarak onaylanmamış hiçbir kaynaktan bilgi kullanılamaz. Bu nedenle tez yazarken kullanılan tüm bilgilerin bilimsel araştırmalarla elde edilmiş olması zorunludur.

Tez yazım kuralları aynı zamanda tezin şablonunu da kapsar. Bu noktada tez yazan tüm öğrencilerin takip etmesi gereken belirli aşamalar bulunur. Mutlaka uyulması gereken tez yazım aşamaları şu şekilde sıralanabilir;

• Tez konusunun belirlenmesi ve onaylanması
• Araştırma
• Yazım
• Sunum

Tez Konusunun Belirlenmesi ve Onaylanması

Tez yazım sürecindeki öğrencilerin ilk olarak kendi alanlarında yazılmış tezleri incelemesi ve üzerinde çalışma yapılmamış bir alan bulması gerekir. Bu noktada üniversite yönetimi tarafından her öğrenciye tez yazımında destek olacak bir danışman akademisyen atanır. Öğrenciler, belirledikleri konuları danışmanlarıyla paylaşır. Danışmanın onay verdiği konu, öğrencinin tez konusu olarak kayda geçer. Bu aşamadan itibaren öğrencinin tez konusu değişmez. Öğrenci, tezini belirlenen konu hakkında yazmakla yükümlüdür.

Araştırma

Tez yazma sürecindeki ikinci aşama, yoğun bir çalışma gerektiren araştırma kısmıdır. Araştırma sürecini ne kadar verimli ve sağlıklı geçirirseniz, teziniz o kadar güçlü ve başarılı olur. Bu sebeple öğrencilerin tezlerini yazmaya başlamadan önce tez konularını anlatan, destekleyen ve aydınlatan tüm akademik kaynakları incelemesi gerekir. Araştırma süreci, aynı zamanda tezinizin öne süreceği görüşü ya da sorusuna vereceği yanıtı tespit etmenize de yardımcı olur. Faydalanacağınız bilimsel kaynakların işaret ettiği sonuçları değerlendirerek tezinizin sonuç bölümüne karar verebilirsiniz.

Yazım

Araştırmasını tamamlayan ve tezinin sonuç bölümünde ele alacağı fikri saptayan öğrenciler, tezlerini yazmaya başlayabilir. Tez yazım kuralları dahilinde gerçekleştirilen bu süreç, uzun soluklu bir çalışma gerektirir. Bu süreç içinde de tez danışmanınızla sık sık bir araya gelmeniz ve yaptığınız çalışmalar hakkında değerlendirme almanız istenir. Danışman akademisyenin yönlendirmeleri ve yorumları, tezdeki hataları giderebilir ya da teze yeni bir bakış açısı getirebilir. Bu sayede danışman randevularına eksiksiz şekilde katılan öğrenciler, son aşamada daha yüksek bir değerlendirme puanı alabilir.

Sunum

Tezini tamamlayan öğrenciler, akademik takvimde belirtilen tarihlerde tezlerini okul yönetimine sunmakla yükümlüdür. Lisans programlarında yapılan sunum genellikle tezin teslim edilmesi şeklinde gerçekleşir. Sorumlu akademisyenler, öğrencinin tezini değerlendirir ve puanlar. Tez yazım kuralları, kaynaklar, özgünlük ve bilimsellik değerlendirmede dikkat edilen en önemli detaylardır. Yüksek lisans programlarında ise sunuma ek olarak heyet karşısında bir savunma yapılır. Öğrenci; tezini hazırlarken geçirdiği süreçleri, kullandığı kaynakları ve tezindeki görüşleri akademisyenlerden oluşan bir heyete anlatarak çalışmasını savunur. Bu savunma sonucunda verilen heyet puanı, tezin kabul edilip edilmediğini belirler.

Tez Yazım Kuralları Nelerdir?

Tüm öğrencilerin belirli tez yazım kuralları dahilinde hareket etmesi ve önceden belirlenen bir şablona uyması gerekir. Tüm üniversitelerde ve akademik çevrelerde standart olarak uygulanan tez yazım şablonu, çalışmanın bilimsel niteliğinin bir parçası olarak kabul edilir. Bu sebeple tez yazım kuralları dahilinde yazılmamış çalışmalar, düzenlenmeleri için öğrenciye iade edilir. Yazım aşamasında mutlaka uymanız gereken kuralları ise tez şablonu, cümle yapısı, sayfa ve kaynakça düzeni olarak üç alt başlığa ayrılır.

Tez Şablonu

Üniversitelerin lisans ve yüksek lisans programları için yazılan tüm tezlerin aynı şablonla yazılması gerekir. Bu şablona göre yapılması gerekenler ise şu şekildedir;

• Tezin kapağına üniversitenin tam ismi, fakülte ismi, öğrenci ismi ve öğrenci numarası yazılır. Kapakta ayrıca tezin başlığı ve tarih de bulunmalıdır.
• Tezin ikinci sayfasında yine bir kapak bulunmalıdır. Bu kapakta üniversite ve fakülte adı, öğrenci ismi soyadı ve tez konusu yazılır.
• İkinci kapağın ardından, tezin onay sayfası gelir. Bu sayfaya öğrenci tarafından tezin teslim tarihini, konusunu ve öğrencinin adını içeren, tezin kabul edildiğini belirten bir metin yazılmalıdır. Metnin hemen altına tezi değerlendirilecek akademik kadronun ad ve soyadları yazılır. Akademisyenler, tezin onay alması durumunda bu alanları imzalayarak tezi resmileştirir.
• Bir sonraki sayfada özet bölümü bulunur. Öğrenci, özet kısmında tezinde ele aldığı konuyu, bu konuyu neden seçtiğini, yaptığı araştırmaları ve faydalandığı kaynakları özetler.
• Sonraki sayfa, "İçindekiler" bölümüdür. Burada tezin önceki sayfaları da dahil olmak üzere tüm içeriğin sayfa numaralarıyla birlikte sıralanması gerekir.
• İçindekiler kısmından sonra "Ön söz" bölümü gelir. Öğrenciler, ön söz kısmında ele aldığı konunun önemini vurgular ve tez yazım aşamasında kendisine yardımcı olan akademik kadroya teşekkürlerini iletir.
• Ön söz kısmından sonra tezin ana metni gelir. Bu metnin uzunluğu, öğrencinin yaptığı çalışmanın kapsamına ve üniversite yönetiminin taleplerine göre değişiklik gösterebilir. Öğrenci burada tezin, ana metin kısmında sorguladığı konuyu detaylı bir şekilde anlatır. Sonrasında faydalandığı kaynaklardan edindiği bilgileri analiz eder ve sonuca ulaşır.
• Tezin son bölümünde "Kaynakça" yer alır. Bu bölümde tezi yazarken faydalanılan tüm akademik kaynakların detaylı bilgiler eşliğinde listelenmesi gerekir.

Cümle Yapısı

Tez yazarken öğrenciler üç cümle tipinden yararlanabilir. Bunlar açıklayıcı, tartışmacı ve analitik cümleler olarak sıralanır. Cümle tipleriyle ilgili detaylara daha yakından bakalım ;

• Açıklayıcı Cümleler: Tezde verilecek bilgilerin nesnel açıklamalarını içerir. Sadece bilgi içeren bu cümleler, ya öğrencinin tezinde işlediği konuyu açıklar ya da kaynaklarda belirtilen bilgileri aktarır. Bu ifadeler, tamamen tarafsız bir dille yazılır ve sadece verilecek bilgiye odaklanır.
• Tartışmacı Cümleler: Tezdeki bilgilerin birbiriyle kıyaslanmasını, birbirini destekleyen ya da birbirleriyle çelişen bölümlerini karşılaştıran ifadelerden oluşur. Tez yazarı, bu ifadelerde taraf değildir. Tartışmacı cümleler, sadece daha önce yapılmış bilimsel çalışmaların karşılaştırılması amacıyla kurulur.
• Analitik Cümleler: Analitik cümleler, tezin öne sürdüğü savı ve sorduğu soruya verdiği yanıtı destekleyecek ifadelerden oluşur. Görüşün ve yanıtın desteklenmesi için tez yazarının bilimsel kaynaklardan elde ettiği sonuçları kullanması ve kişisel görüşlerine yer vermemesi gerekir.

Sayfa ve Kaynakça Düzeni

Mutlaka uyulması gereken tez yazım kuralları arasında sayfa ve kaynakça düzeni de bulunur. Sayfa ve kaynakça düzeni ise şu şekilde olmalıdır;

• Tezler, bilgisayarda ve Office programları kullanılarak yazılmalıdır.
• Tez yazımında font olarak Times New Roman kullanılmalı ve yazının puntosu 12 olarak seçilmelidir.
• Sayfalara üstten 5 cm, yanlardan ise 2,5 cm cm boşluk bırakılmalı ve tüm sayfalar bu şablona göre yazılmalıdır.
• Tez gövdesinde satır aralığının 1,5 olarak seçilmesi gerekir. Başlıklar ve metin arasında ise 1 satır aralığı bırakılmalıdır.
• Tezdeki her yeni bilgi, yeni bir paragrafta işlenmelidir. Bununla birlikte paragraflarda girinti kullanılmamalıdır.
• Ana başlıklar 14 puntoyla ve kalın karakterle; ikinci, üçüncü ve dördüncü derece başlıklar 12 puntoyla ve yine kalın karakterle yazılmalıdır. Birinci ve ikinci derece başlıklarda kelimelerin tamamı büyük harfle yazılır. Diğer başlıklarda her kelime büyük harfle başlatılır ve diğer kelimeler küçük harfle yazılır.
• Metin, iki yana yaslanmalıdır. Sayfanın her iki tarafında da girinti ya da çıkıntı oluşmamalıdır.
• Sayfaların altında, orta kısımda sayfa sayısı yer almalıdır.
• Satır sonlarında kesme işareti kullanılmamalıdır. Satır sonuna denk gelen kelimeler, sığmamaları durumunda alt satıra alınmamalıdır.
• Sayfanın son satırında başlık bulunmaması gerekir. Sayfa sonuna denk gelen başlıklar, bir satır boşluk bırakarak sonraki sayfaya alınmalıdır.
• Noktalama işaretlerinden önce boşluk bırakılmamalıdır. Her noktalama işaretinden sonra bir karakter boyutunda boşluk olmalıdır.
• Metnin içinde kaynaklara atıf yapılan bölümlerde, parantez içinde kaynak numarası verilmelidir. Bu kaynak numarası, alıntı yapılan makale ya da kitabın kaynakçadaki sıralamasını belirtmelidir.
• Kaynakça, tezin son kısmında ayrı bir bölüm olarak yazılmalıdır. Kullanılan tüm kaynaklar; yazar adı soyadı, tez adı ve yayınlanma tarihi şeklinde satır satır yazılarak numaralandırılmalıdır. Kaynakların kendi aralarındaki sıralama ise alfabetik şekilde yapılmalıdır.

Siz de tez sürecini kusursuz bir şekilde tamamlamak için yukarıdaki kuralları dikkate alabilirsiniz. Mezuniyet sonrasında iş hayatına atılırken masraflarınızı kolayca karşılamak için Garanti BBVA Bonus’tan hemen kredi kartı başvurusu yapabilirsiniz. Size özel kampanyalar ile tanışarak mezuniyet sonrasında hayatınızı dilediğiniz gibi kurabilirsiniz.